Cun sos ogros de fora...

Nùgoro bidu dae David Herbert Lawrence

Est bistada sa gana de connòschere a nche fàghere mòvere David Herbert Lawrence, iscritore inglesu nàschidu in su 1885, chi in su mese de ghennàrgiu 1921, paris cun sa mugere Frieda, at leadu sa detzisione de bìdere s'isula nostra. Sos contos de custa pelea sunt istados iscritos in su libru Sea and Sardinia (Mare e Sardigna), imprentadu dae s'editore Thomas Seltzer in New York in su 1921. In sa biblioteca de s'Archìviu de Istadu de Nùgoro podimus léghere una editzione in limba originale (imprentada in Londra dae W. Heinemann in s'annu 1952) e una tradutzione fata dae s'istudiosa Tiziana Serra, imprentada dae sa Ilisso de Nùgoro in s'annu 2000.

Lawrence cun sa mugiere bistaiat giai dae paritzos mese in Fontana Vecchia, unu burgu a prope de Taormina, in Sitzìlia, inue aiant una domo. Bènnere in Sardigna fiat unu disìgiu e una curiosidade manna, ca fiat un'Isula pagu connota dae sos biagiadores, chi a s'ispissu fiant comintzende pròpriu in cussos primos annos de su Noighentos a iscobèrrere sos giassos pagu nòdidos de sa terra nostra. Lawrence arrivat cun d'una nave dae Palermo a Casteddu. Bisitat sa capitale sarda e a pustis lu agatamus sètzidu in trenu peri sas Barbagias e su Mandrolisai. Sos duos furisteris arrivant a Mandas, pustis a Sorgono. E in fines sunt a Nùgoro. Sunt sas bàttor de su sero: leant pasu in s'albergo “La Stella d'Italia”, inue una de sa padrona est totu intenta a prantzare sa roba. Dae s'aposentu issoro bident una carrera istrinta inue si intendet una banda musicale e tanta gente beètida a màscara, mescamente fèminas. Piatzas, gùturos, bighinados parent pintados dae su pingellu de custu iscritore. Sa bellesa de sa natura est contada cun arte: sos montes e sos pianos parent fotografados a s'intirighinada de una die de ierru. Sa die a pustis, unu lunis, sa tzitade paret chi si nche siat ischidende, e dae sas butegas nieddas nde bessint pannos e bestires, si bidet sa gente chi còmporat, chi ànimat custu Comune. In lestresa, a poi chi còmporant unu pagu de pane, Lawrence e Frida sunt subra su postale pro nche andare a Terranoa (Olbia).

Sa bìsita in terra sarda at a agabare carchi die a pustis: contos, notas, iscritos, comente amus bidu, nos torrant sa figura de una terra galu isconnota, povera, ma cun carchi valore nou: netzessidade de cambiamentu politicu (in Mandas un'òmine ammentat chi bi diat chèrrere prus sotzialismu!), cussèntzia de sa propria cunditzione e dignidade de sardos, mescamente a poi de sas peleas de sa gherra europea.

Sa coberta de s'editzione Heinemann de s'annu 1952 (Biblioteca AS-NU)