venerdì 28 dicembre 2018

Una lìtera dae sos Tres Res: tra istòria e paristòria


      Un'iscuta, iseta e… Bi·la·bi sa Befana!



Chie no at mai intesu faeddare de cussa tziedda betza, lègia e auncrinada, chi su note arbeschende a su 6 de ghennàrgiu pigat un'iscòbulu e si ponet a bolare e si faghet su giru de totu sas domos pro nche lassare durches e mandarinos a sos pitzinneddos chi ant fatu a bonos a beru e carbone pro cussos chi anchi ant fatu a malos? Totus l'amus connota pro more de sos contos de sos giàjos e giàjas chi si consolaiant a nde chistionare ca bi resessiant, mancari pro pacu, a nos mantènnere,criaduras abistas coment fiamus, firmos e sètzidos. E carchi bia, pro nos fàghere a tìmere, mescamente si fiamus ispipillos meda, nos contaiant puru chi sa tziedda istaiat colada a nos nche pigare pro nos bèndere a tziorcu. Ma forsis, non totus ischint chi sa festa de sa Befana, o Pasca Nuntza,(comente s'agatat iscritu in sa Carta de Logu) o Pasca de sos Tres Res, est astrintamente ligada a una paristòria antiga antiga chi bidet sa Befana comente una protagonista manna a beru de sa festa religiosa de sa Pasca de s'Annùntziu. Si contat, difatis chi su note chi sos Tres Res si sunt postos in caminu pro nche lòmpere a Betlemme, si sunt pèrdidos e tando, pro nche torrare a s'àndala giusta, si sunt firmados in dae in antis de una domedda e ant domandadu inditos subra sa carrera de sìghire. A dae intro de sa domedda bi fiat sa Befana chi cando at bidu sos tres bestidos bene bene chi fiant andende a chircare su Bambinu pro lu donare, lis at fatu bìdere a sa lestra su caminu. Pro li torrare gràtzias sos Tres Res, tando, l'ant cumbidada a andare cun issoso, ma sa tziedda depiat finire sas fainas de domo e lis at torradu su chi nono. Ma cando Merzeoro, Baldassarru e Gasparru nche fiant a largu meda, sa fèmina, s'est pentida de non los àere acumpangiados. Tando, s'est mòida a sa sola a los chircare, però non bi los at addòbiados in logu. Tando, custa fèmina at comintzadu a tzocare a ogni domo, lassende unu donu a ogni pitzinneddu chi abbòjaiat, cun s'ispera de nche los agatare a cuddos e de sighire su caminu umpare a issoso pro andare a benerare su Bambinu. Dae cuss'ora, sa tziedda, ogni annu, si ponet a caddu de s'iscòpulu, e andat a giru, dae domo in domo, a chircare a Zesus, e in cussa iscuta, in onni fòghile, lassat carchi durche, pagos mandarinos, nughe e castàngia.
Sos contos bellos sunt semper e dae sos ammentos, como, si tzucat pro chircare documentos e pabilos chi de custa die nòdida carchi cosa de importu mannu nos podant contare. E tando, chirchende e isseperende in sa documentatzione de s'Archìviu, nche lompimus a unas cantas tzirculares chi su Ministeru de s'Internu, tra su 1958 e su 1964, at imbiadu a sas Istatziones de sos Carabineris pro s'organizatzione e sa cunsinna de sos donos de sa Befana a sos òrfanos de sos carabineris e militares chi fiant mortos in servìtziu. E in custos pabilos si leghent sas paràulas pretzisas siat de su chi bi depiat èssere in dae intro de s'imbòligu de cunsinnare (carchi giogu, unu pagu de durches, bestimenta) siat comente depiant èssere partzidos custos donos; est a nàrrare cunforme a s'edade (dae 1 a 18 annos) e cunforme a èssere piseddu o pisedda. A s'imbòligu beniat annantu finas un assegnu de 10 mìgia francos pro onni fìgiu abarradu sena babbu. Sa cunsinna de sos donos depiat èssere fata non prus tardu de su 6 de ghennàrgiu in ogni cabu-de-logu de Provìntzia, o finas in s'Istatzione de Carabineris de sa bidda de sos impitadores, si custa nche fiat indedda, e a dae intro de un'abbòju ufitziale chi serbiat a ammentare sos mortos.
AS-NU, Prefettura, Gabinetto, cat. XXII, b. 291, fasc. 3
S'operadora
Immacolata Salis

Nessun commento:

Posta un commento